یا فارس الحجاز

کلمه‌ی «العبره» از ماده «ع ب ر‌» در زبان عربی به معنای اشک است.
گفتار معروفی وجود دارد که امام حسین(علیه السلام) را به عنوان «کشته شده‌ی اشک‌ها» یاد می‌کند. برای تبیین و فهم این کلام، روایاتی که این تعبیر در آن نقل شده بیان می‌شود.
از امام حسین‌(علیه السلام) نقل شده: «من کشته شده‌ی اشک هستم؛ هیچ مؤمنی مرا یاد نمی‌کند، مگر این‌که در مصیبتم اشک می‌ریزد».[1]
«أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَهِ لَا یَذْکُرُنِی مُؤْمِنٌ إلا استعبر»،[2]
کلمه‌ی “استعبر” به معنای جاری شدن اشک است.
بنابر این، معنای روایت چنین است: «من کشته شده‌ی اشک هستم، مؤمنی مرا یاد نمی‌کند مگر این‌که اشک بر چشمانش جاری می‌شود».
اما به ‌کار گیری «العبره» به صورت جمع؛ یعنی «أنا قتیل العبرات» در متون حدیثی از امام حسین(علیه السلام) یافت نشد، بلکه امامان(علیهم السلام) به ایشان لقب «قتیل العبرات» را داده‌اند. به عنوان نمونه، در زیارت اربعین از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است: «السَّلَامُ عَلَى الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَى … وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ …».[3]
در روایتی دیگر ازامیر المؤمنین علی‌(علیه السلام) خطاب به امام حسین‌(علیه السلام) فرموده‌اند: «یا عبره کل مؤمن»؛[4] ای اشک هر مؤمن.
در باب معنای «کشته شده اشک‌ها»؛ احادیث فوق می‌توانند معنای این تعبیر را به وضوح بیان دارند، به این‌که؛ امام کشته شده‌ای است که مؤمن یا هر شخص آزاده‌ای این مصیبت را بشنود، محزون و گریان شود و اشک‌هایش جاری گردد.
عالمان نیز چنین معنایی را برای این تعبیر آورده‌اند؛ مانند این‌که طریحی می‌گوید: «معنای أنا قتیل العبره این است که این مصیبت وقتی بر کسی ذکر شود، آن شخص حالت حزن و اندوه را به خود می‌گیرد و اشک می‌ریزد».[5]
علامه مجلسی می‌گوید: «قتیل العبرات؛ یعنی کشته‌ای که اشک‌ها برای آن جاری می‌شود».[6]

______________________
منابع:
[1]مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، جلد 10، صفحه 311،
[2]. شیخ صدوق، الأمالی، صفحه137
[3]. شیخ طوسی
[4]. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات،
[5]. ‏طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین
[6].بحار الانوار، جلد 9،صفحه355