حضرت فاطمه معصومه(سلام الله علیها)مظهر فضائل و مقامات
حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها)، مظهر فضائل و مقامات
حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مظهر فضائل و مقامات است و گوهری است که در خاندان علم و تقوا و عصمت و عبادت به دنیا آمد. درباره روز و ماه و سال ولادت آن حضرت اختلاف وجود دارد و این معنا که اصلی ترین علت آن خفقان حاکم بر جامعه شیعی است درباره بیشتر بانوان اهل بیت علیهم السلام عمومیت دارد. با این حال بیشتر محققان بر این باورند که حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در روز اول ذی قعده سال 173ه .ق در شهر مدینه چشم به جهان گشوده است.(1) پدر آن حضرت، امام موسیٰ کاظم(ع) و مادرشان به نام حضرت نجمه بود.
این بانوی بزرگوار در محیط آراسته به فضائل اخلاقی پرورش یافت. اما نخستین فضیلت آن حضرت، انتساب به خاندان وحی و امامت است. در زیارت نامه آن حضرت چنین آمده است که او دختر رسول خدا(ص) دختر ولی خدا، خواهر ولی خدا و عمه ولی خداست. این فضیلت خود سرچشمه کمالات معنوی دیگری بود.
هنوز بیش از ده سال از عمر آن حضرت نگذشته بود که پدر بزرگوارش حضرت امام کاظم(ع) در زندان هارون به شهادت رسیدند و مسئولیت تعلیم و تربیت ایشان و سایر خواهران و برادران را امام رضا(ع) برعهده گرفتند. بعد از روی کار آمدن مأمون عباسی و تثبیت حکومت وی در خراسان امروزی، وی امام رضا(ع) را به مرو و محل حکومت خود فراخواند. (2) این سفر که سرانجام به شهادت امام رضا(ع) ختم شد موجب شد تا حضرت معصومه سلام الله علیها به اشتیاق زیارت برادر گرانقدرش پس از یکسال مدینه را به مقصد مرو حرکت نمایند. در این سفر تعدادی از یاران و پنج تن از برادرانش همراه آن حضرت بودند. سفر حضرت معصومه سلام الله علیها حرکتی بود که علاوه بر شوق دیدار، مسئولیت، روشنگری جامعه و افشای مظالم بنی عباس را دربرداشت.
البته حضرت معصومه سلام الله علیها آن گاه که در مدینه بودند نیز پاسخگوی مشکلات و سؤالات شیعیان بودند و داستان پاسخهای ایشان به شیعیان در غیاب امام کاظم(ع) مشهور است و در پی همین جریان است که امام موسی بن جعفر(ع) سه بار فرمود: پدرش فدایش. (3)
علاوه بر این باید گفت از آنجا که میان تهذیب نفس و طی مدارج اخلاقی و رسیدن به علوم و حکمت الهی ارتباطی جدا ناشدنی است می توان به رتبه و مقام علمی حضرت معصومه سلام الله علیها پی برد و به این نکته دست یافت که ایشان نیز چون حضرت زینب سلام الله علیها عالمه غیرمعلمه (4) بوده است.
داشتن مقام نقل حدیث که بر این اساس آن حضرت را محدثه خوانده اند و القابی چون تقیه، رضیه، صدیقه، عابده که در زیارت نامه های آن حضرت آمده نیز نمایشگر مقام علمی آن حضرت است.
همچنین شخصیت آن حضرت را می توان در کلام معصومین سلام الله علیها به تماشا نشست. امام صادق(ع) سال ها قبل از ولادت حضرت معصومه سلام الله علیها، ایشان را شخصیتی می دانند که با شفاعت او همه شیعیان وارد بهشت می شوند. (5) امام رضا(ع) می فرمایند: هرکس او را زیارت کند در حالی که به حق او آگاه باشند، بهشت از آن اوست. (6) علاوه بر حضرات معصومین(ع) دیگران نیز آن حضرت را ستوده اند؛ ابن صباغ مالکی گوید هریک از فرزندان ابی الحسن موسی معروف به کاظم فضیلتی مشهور دارد. (7) حاج شیخ عباس قمی می نویسد بر حسب آنچه به ما رسیده افضل فرزندان امام کاظم(ع) سیده حبیبه معظمه فاطمه بنت امام موسی(ع) معروف به حضرت معصومه است. (8) شیخ محمدتقی تستری نیز می نویسد در میان فرزندان امام کاظم(ع) بعد از امام رضا(ع) کسی هم شأن حضرت معصومه نیست. (9)
یکی دیگر از ویژگی های آن حضرت این است که در تصمیمات خویش روحی مُلهِم و آینده نگر داشتند و این در جریان سفر ایشان به قم نیز نشان داده شد بهر حال حرکت حضرت معصومه سلام الله علیها در شهرهای ایران به طرف مرو ادامه داشت. اما پس از آن که آن حضرت به شهر ساوه رسیدند، بیمار شده و توان ادامه سفر گرفته شد. در همین مسیر تعدادی از همراهان حضرت به شهادت رسیدند و در پی این ماجرا اهالی قم به ساوه رفته و آن حضرت را با احترام تمام وارد قم نمودند. اینکه چرا ایشان قم را انتخاب کردند بدان سبب بود که می دانستند آینده قم و محوریتی که بعدها برای آن پیش می آید به وسیله مدفن و آرامگاه آن بانوی الهی است پس خود را به آن سامان رساندند.
حضرت معصومه سلام الله علیها پس از ورود به شهر قم تنها مدت 17 روز در قید حیات بود و سپس دعوت حق را لبیک گفت که مورخین تاریخ رحلت ایشان را 10 ربیع الثانی سال 201 قمری دانسته اند. (10) در باب فضیلت زیارت آن حضرت، روایات فراوانی نقل شده که در یکی از آنها از قول معصوم(ع) آمده است. زیارت او هم سنگ بهشت است. (11) باید دانست از خصوصیات ویژه آن حضرت، ورود زیارت نامه از سوی معصوم(ع) در باب ایشان و پس از حضرت زهرا سلام الله علیها او تنها بانوئی است که زیارت مأثور دارد. مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در قم، این سرزمین را نورانی کرده و مزار منورش موجب برپایی بزرگترین حوزه علمیه شیعه و سرچشمه گسترش اندیشه های اسلام ناب می باشد.
منابع:
1. وسیلة المعصومیه، ص 65.
2. عیون اخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 337.
3. کریمه اهل بیت(علیهم السلام)، ص63.
4. همان، ص109.
5. کریمه اهل بیت، ص 162.
6. بحارالانوار، ج 102، ص 266.
7. الفصول المهمه، ص 240.
8. منتهی الآمال، ج 2، ص 241.
9. تواریخ النبی و الآل، ص 65.
10. کریمه اهل بیت(ع)، ص 109.
11. تاریخ قم، ص 215